Ngày 16/3, tiếp tục chương trình làm việc phiên họp thứ 9, dưới sự chủ trì của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiến hành phiên chất vấn và trả lời chất vấn đối với Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên và Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà. Đây là hoạt động chất vấn đầu tiên được tổ chức tại phiên họp thứ 9 Ủy ban Thường vụ Quốc hội trong nhiệm kỳ khóa XV, được thực hiện trực tiếp và kết nối trực tuyến từ Nhà Quốc hội đến Đoàn ĐBQH các tỉnh, thành phố trong cả nước.
Dự phiên chất vấn và trả lời chất vấn tại điểm cầu tỉnh Bắc Kạn có các đồng chí: Hoàng Duy Chinh - Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, Trưởng Đoàn ĐBQH tỉnh; Hoàng Thu Trang - Phó Chủ tịch Thường trực HĐND tỉnh; Đỗ Thị Minh Hoa - Phó Chủ tịch UBND tỉnh; các ĐBQH đơn vị tỉnh Bắc Kạn; lãnh đạo Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh và các sở, ngành có liên quan.
Các đại biểu dự phiên chất vấn và trả lời chất vấn tại điểm cầu tỉnh Bắc Kạn
Phiên chất vấn và trả lời chất vấn diễn ra sôi nổi, dân chủ và trách nhiệm
Sau một ngày làm việc khẩn trương, nghiêm túc, với tinh thần khoa học, đổi mới, dân chủ, trách nhiệm và tinh thần xây dựng rất cao, phiên chất vấn đầu tiên của Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhiệm kỳ khóa XV diễn ra sôi nổi, dân chủ, thu hút được sự quan tâm chú ý rộng rãi của cử tri, Nhân dân cả nước và thành công tốt đẹp.
Trong buổi sáng, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên mở đầu phiên chất vấn và trả lời chất vấn về 3 nhóm vấn đề thuộc lĩnh vực công thương: (1) Tình hình sản xuất, nhập khẩu, cung ứng xăng dầu, công tác điều hành giá xăng dầu thời gian qua; (2) Việc thực hiện các nghị quyết, kết luận về chất vấn của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội liên quan đến công tác quản lý thị trường, phòng, chống buôn lậu, hàng giả, hàng kém chất lượng, hàng không rõ nguồn gốc; (3) Giải pháp bảo đảm lưu thông, xuất, nhập khẩu hàng hóa trong tình hình dịch Covid-19, nhất là mặt hàng nông sản.
Buổi chiều, các đại biểu Quốc hội đã chất vấn Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà 3 nhóm vấn đề: (1) Việc thực hiện Nghị quyết về chất vấn và giám sát chuyên đề của Quốc hội liên quan đến quy hoạch, quản lý, sử dụng đất đai tại đô thị; (2) Trách nhiệm và giải pháp ngăn chặn tình trạng lợi dụng việc trả giá trong các phiên đấu giá đất với mức giá vượt xa giá trị của thị trường để đẩy giá đất các khu vực lân cận lên cao nhằm mục đích trục lợi cá nhân; việc thực hiện các hợp đồng mua bán, chuyển nhượng, hứa mua, hứa bán về đất đai thời gian qua và việc giải quyết các khiếu nại, tố cáo liên quan đến lĩnh vực này; (3) Việc kiểm soát hoạt động xả thải của các nhà máy; xử lý chất thải công nghiệp; vấn đề thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt; chất thải liên quan đến phòng, chống dịch Covid-19; vấn đề ô nhiễm nước thải, rác thải sinh hoạt và giải pháp đầu tư xây dựng nhà máy xử lý tại các địa phương.
Qua phiên chất vấn cho thấy, việc lựa chọn và quyết định nội dung chất vấn tại phiên họp thứ 9 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội khóa XV rất đúng và trúng, vừa có tính thời sự, cấp bách, vừa mang tính quan trọng cơ bản và lâu dài. Được tổ chức trực tiếp kết hợp trực tuyến, kết nối 62 điểm cầu trên toàn quốc, phiên chất vấn tạo được sự tương tác, đối thoại trực tiếp giữa người hỏi và người trả lời, thể hiện tinh thần dân chủ, trách nhiệm của cả người điều hành, người chất vấn và người trả lời chất vấn, đáp ứng yêu cầu đặt ra. Kết thúc phiên chất vấn đối với từng lĩnh vực, Phó Chủ tịch Quốc hội điều hành đã có tổng hợp và sơ kết từng nội dung.
Tham gia phiên chất vấn đối với hai Bộ trưởng hai lĩnh vực công thương và tài nguyên - môi trường, đã có tổng số 80 đại biểu đăng ký chất vấn (35 đại biểu chất vấn lĩnh vực công thương và 45 đại biểu chất vấn lĩnh vực tài nguyên - môi trường), trong đó có 48 đại biểu trực tiếp tham gia chất vấn và 10 đại biểu tranh luận để làm rõ hơn các vấn đề. Đối với các đại biểu Quốc hội chưa kịp đặt câu hỏi chất vấn do hết thời gian sẽ tiếp tục gửi câu hỏi đến các thành viên Chính phủ để được trả lời bằng văn bản. Các Bộ trưởng Bộ Công Thương, Bộ Tài nguyên - Môi trường đã trực tiếp trả lời, giải trình tiếp thu đầy đủ, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Văn Thành và các Bộ trưởng Bộ Tài chính, Bộ Công an, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Tư pháp… đã tham gia trả lời chất vấn, làm rõ thêm các vấn đề có liên quan.
Phát biểu kết luận phiên chất vấn và trả lời chất vấn, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ ghi nhận, qua phiên chất vấn cho thấy các Bộ trưởng, Trưởng ngành dù đã có kinh nghiệm trả lời chất vấn tại Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội hay lần đầu trực tiếp trả lời chất vấn, lĩnh vực quản lý rộng, phạm vi đối tượng điều chỉnh lớn, nhạy cảm, ảnh hưởng, tác động trực tiếp đến hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, đời sống Nhân dân nhưng đã thể hiện được tinh thần trách nhiệm, cầu thị, nắm chắc thực trạng của ngành, lĩnh vực mình phụ trách; thẳng thắn, không vòng vo, né tránh, giải trình làm rõ nhiều vấn đề ĐBQH nêu, trong đó có những vấn đề dân sinh bức xúc, tồn tại nhiều năm, đồng thời nêu rõ những khó khăn, vướng mắc, làm rõ nguyên nhân, nhất là nguyên nhân chủ quan và tiếp thu đầy đủ, xác đáng ý kiến của ĐBQH. Từ đó góp phần nâng cao năng lực quản lý, điều hành, hoàn thiện cơ chế chính sách phục vụ cho phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.
Các vị ĐBQH thể hiện tinh thần trách nhiệm trước cử tri, nghiên cứu kỹ tài liệu, nắm chắc vấn đề, đặc biệt là các vấn đề dư luận và cử tri quan tâm, bám sát thực tiễn địa phương và lĩnh vực được chất vấn để đặt câu hỏi và tranh luận có chất lượng.
Cần có kịch bản đảm bảo an toàn, an ninh năng lượng
Để tiếp tục triển khai nhiệm vụ, tạo được sự chuyển biến thực sự trong thời gian tới, ngoài kết luận của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải điều hành phiên chất vấn có kết luận đối với từng nội dung, thay mặt Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ tịch Quốc hội đề nghị Chính phủ, các bộ, ngành và các cơ quan hữu quan lưu ý quan tâm thực hiện một số nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm.
Đối với lĩnh vực Công Thương, Chủ tịch Quốc hội đề nghị Chính phủ cần xây dựng kịch bản đảm bảo an toàn, an ninh năng lượng, đảm bảo cung cầu về giá xăng dầu trong bất cứ tình huống, hoàn cảnh nào. Đồng thời cần có giải pháp tổng thể, căn cơ để kịp thời giải quyết những vướng mắc của nhà máy lọc hóa dầu Nghi Sơn, đảm bảo an ninh năng lượng ngay từ trong nước. Xem xét trách nhiệm của tổ chức, cá nhân có liên quan đối với việc không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ các cam kết trong hợp đồng về đầu tư và kinh doanh.
Nghiên cứu đề xuất mở rộng, nâng cao năng lực sản xuất kinh doanh, dự trữ quốc gia về xăng dầu, đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia trong mọi tình huống; thực hiện công khai minh bạch và có giải pháp tách bạch rạch ròi giữa dự trữ quốc gia và dự trữ lưu thông của các doanh nghiệp đầu mối xăng dầu.
Tiếp tục điều hành giá xăng dầu bám sát diễn biến giá xăng dầu thế giới, bảo đảm hài hòa lợi ích Nhà nước, người dân và doanh nghiệp. Tiếp tục rà soát và điều chỉnh các loại thuế phí, các yếu tố cấu thành giá cơ sở, các định mức hao hụt, định mức chi phí, định mức lợi nhuận… cho phù hợp với tình hình thực tiễn, góp phần kiểm soát giá xăng dầu nếu giá tiếp tục tăng cao.
Sử dụng hợp lý Quỹ bình ổn giá xăng dầu phù hợp với diễn biến cung cầu, góp phần kiểm soát lạm phát, hỗ trợ hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, đời sống của Nhân dân.
Chính phủ sớm trình các cơ quan của Quốc hội để thẩm tra và trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, thông qua Nghị quyết về giảm thuế bảo vệ môi trường đối với xăng dầu tại phiên họp thứ 9 trong tháng 3 này để có hiệu lực thực hiện ngay từ tháng 4/2022.
Tăng cường các hoạt động thanh tra, kiểm tra, xử lý nghiêm các trường hợp đầu cơ, găm hàng và tăng giá bất hợp lý, trái quy định, đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ trong quản lý, điều hành thị trường xăng dầu.
Thực hiện tốt công tác quản lý thị trường, bảo vệ người tiêu dùng
Nhiệm vụ thứ hai trong lĩnh vực công thương, theo Chủ tịch Quốc hội đó là tiếp tục thực hiện tốt các Nghị quyết về chất vấn của Quốc hội trong công tác quản lý thị trường, phòng, chống buôn lậu, hàng giả. Tăng cường phối hợp các lực lượng kiểm tra, kiểm soát thị trường, đặc biệt là lực lượng công an, biên phòng, hải quan và thanh tra chuyên ngành. Ngăn chặn tình trạng buôn lậu, hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ ngay từ tuyến biên giới, đường biển, đường bộ, nhất là đối với các mặt hàng vật tư y tế phòng, chống dịch Covid-19.
Tiếp tục hoàn thiện tổ chức hoạt động của lực lượng quản lý thị trường, xây dựng lực lượng quản lý thị trường thực sự trong sạch, thực sự vững mạnh. Tăng cường kỷ luật, kỷ cương công vụ, phòng, chống các biểu hiện tiêu cực, tham nhũng của công chức khi thực thi trách nhiệm. Đề cao tinh thần trách nhiệm của người đứng đầu, gắn trách nhiệm nếu để xảy ra sai phạm, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm, bao che, tiếp tay cho buôn lậu. Tăng cường công tác phối hợp giữa lực lượng quản lý thị trường với các lực lượng chức năng và chính quyền ở địa phương; bám sát và đảm bảo sự lãnh đạo của các cấp ủy địa phương đối với công tác hết sức quan trọng này.
Đa dạng hóa các hình thức truyền thông, tuyên truyền để nâng cao ý thức người dân về tác hại của hàng giả, hàng kém chất lượng. Trong năm 2022, ban hành các đề án về chống hàng giả và bảo vệ người tiêu dùng. Trong thương mại điện tử, nâng cao năng lực của cơ quan quản lý thị trường trong xử lý xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ bằng biện pháp hành chính về ứng dụng công nghệ số và kỹ thuật tiên tiến nhằm truy xuất nguồn gốc sản phẩm công nghiệp thuộc lĩnh vực ưu tiên phát triển. Xây dựng các hệ cơ sở dữ liệu về đấu tranh ngăn chặn hàng giả trong thương mại điện tử, v.v..
Đẩy mạnh xuất khẩu chính ngạch
Chủ tịch Quốc hội đề nghị Chính phủ, Bộ Công Thương và các bộ, ngành liên quan có giải pháp nâng cao chất lượng sản phẩm xuất khẩu, đa dạng hóa thị trường tiêu thụ, nhất là các mặt hàng nông sản, có chính sách thúc đẩy nhanh và mạnh và những cam kết theo những lộ trình rất cụ thể để chuyển xuất khẩu tiểu ngạch sang xuất khẩu hàng hóa chính ngạch.
Cùng với đó, phải tăng cường hợp tác quốc tế về thương mại. Tiếp tục đẩy nhanh tiến độ đàm phán các nghị định thư với các đối tác lớn, đối với Trung Quốc để giảm tỷ lệ nông sản Việt Nam phải qua kiểm tra khi xuất khẩu vào Trung Quốc. Thường xuyên cập nhật thông tin tình hình trong nước và quốc tế để người dân, doanh nghiệp chủ động điều chỉnh kế hoạch sản xuất, tiến độ thu hoạch và điều tiết lượng hàng hóa vận chuyển lên các cửa khẩu.
Phối hợp với các địa phương và Hiệp hội ngành hàng trong công tác thông tin thị trường, tăng cường các hoạt động xúc tiến thương mại, hỗ trợ doanh nghiệp nắm bắt, tận dụng ưu đãi từ các Hiệp định thương mại tự do FTA song phương và đa phương mà Việt Nam đã ký kết để thúc đẩy xuất khẩu. Vận động hệ thống phân phối tập đoàn bán lẻ, siêu thị đẩy mạnh thu mua, tiêu thụ trong chuỗi cung ứng, chú trọng giới thiệu, phân phối sản phẩm trên các sàn thương mại điện tử.
Quản lý, sử dụng hiệu quả tài nguyên đất đai
Về lĩnh vực tài nguyên và môi trường, Chủ tịch Quốc hội đề nghị bám sát chương trình xây dựng pháp luật của Quốc hội, bảo đảm căn cứ chính trị và yêu cầu của thực tiễn để nghiên cứu trình Quốc hội sửa đổi Luật Đất đai, Luật Kinh doanh bất động sản và các pháp luật có liên quan cũng như các văn bản hướng dẫn luật để khắc phục những vướng mắc, hạn chế, bất cập hiện nay. Quản lý, sử dụng hiệu quả tài nguyên đất đai, hoàn thiện chính sách điều tiết các nguồn thu từ đất, các quy định về thu hồi đất, giải phóng mặt bằng, cải cách thủ tục hành chính.
Khẩn trương hoàn thành quy hoạch tỉnh, kế hoạch sử dụng đất 5 năm cấp tỉnh, quy hoạch sử dụng đất cấp huyện. Công khai, minh bạch thông tin quy hoạch sử dụng đất. Tăng cường phân công, phân cấp đi đôi với kiểm tra, kiểm soát, tăng cường kỷ luật, kỷ cương trong quản lý nhà nước về đất đai, nhất là trong khâu lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất. Kiểm tra, giám sát, xử lý nghiêm tình trạng lãng phí đất đai, đất được giao, cho thuê nhưng chậm đưa vào sử dụng, các hành vi gây ô nhiễm, làm hủy hoại đất, thoái hóa đất; hoàn thiện hệ thống thông tin cơ sở dữ liệu về đất đai, v.v..
Rà soát, nghiên cứu sửa đổi, bổ sung Luật Đấu giá tài sản, các văn bản hướng dẫn và các văn bản pháp luật có liên quan. Trong đó chú trọng đến các quy định liên quan đến đấu giá quyền sử dụng đất, không để xảy ra tình trạng lợi dụng các phiên đấu giá để trục lợi. Đặc biệt là quy định chặt chẽ về điều kiện tham gia đấu giá, việc xác định giá khởi điểm, thời hạn nộp tiền trúng đấu giá, việc xử lý khi cuộc đấu giá có dấu hiệu bất thường. Đồng thời có chế tài đủ mạnh để ngăn chặn các trường hợp trúng thầu, trúng đấu giá nhưng không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ các cam kết. Sửa đổi, bổ sung các quy định có liên quan phù hợp với pháp luật về đất đai để đảm bảo tính thống nhất trong điều chỉnh các quan hệ về đất đai, tài sản gắn liền với đất, giao dịch quyền sử dụng đất, các quy định về hợp đồng đặt cọc khi mua bán, chuyển nhượng, hứa mua, hứa bán về đất đai. Tiếp tục tăng cường thanh tra, kiểm tra, xử lý nghiêm các vi phạm theo các quy định của pháp luật, không hình sự hóa các quan hệ dân sự và quan hệ hành chính.
Thực hiện tốt các chính sách bảo vệ môi trường
Chủ tịch Quốc hội đề nghị Chính phủ, Bộ Tài nguyên - Môi trường và các bộ, ngành, địa phương có liên quan thực hiện tốt các chính sách mới trong Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, kiểm soát chặt chẽ các nguồn nước thải, khí thải công nghiệp, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về bảo vệ môi trường, sớm phê duyệt quy hoạch quản lý môi trường quốc gia, tiếp tục rà soát, hoàn thiện các quy định về xử lý vi phạm pháp luật trong lĩnh vực bảo vệ môi trường, đặc biệt là chế tài xử lý vi phạm.
Thúc đẩy xây dựng, hoàn thiện hạ tầng kỹ thuật thu gom, xử lý nước thải, rác thải sinh hoạt, ưu tiên sử dụng công nghệ xử lý, tái chế thân thiện môi trường, công nghệ xử lý chất thải rắn thu hồi năng lượng. Chú trọng giải pháp, phương án thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải nhựa, chất thải y tế, nhất là chất thải lây nhiễm phát sinh do công tác phòng, chống dịch Covid-19.
Nâng cao hiệu quả của hoạt động kiểm tra, thanh tra về bảo vệ môi trường, đấu tranh phòng, chống tội phạm về môi trường, quan tâm đầu tư, thu hút và sử dụng hiệu quả các nguồn lực cho công tác thu gom, xử lý nước thải, chất thải rắn. Nghiên cứu đề xuất chính sách phù hợp để thu hút đầu tư cho cải tạo, phục hồi các lưu vực sông bị suy thoái, ô nhiễm, cạn kiệt, như sông Nhuệ, sông Đáy, khu thủy lợi Bắc Hưng Hải, v.v.. Đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường, nhất là trong lĩnh vực quản lý rác thải, thực hiện phân loại rác thải tại nguồn.
Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các Bộ trưởng thực hiện quyết liệt những cam kết trước Ủy ban Thường vụ Quốc hội và trước cử tri cả nước
Theo Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ, hoạt động chất vấn chính là sự cảnh báo của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội về một vấn đề hay một thực trạng cần được lưu ý giải quyết. Chất vấn cũng là cơ hội để các Bộ trưởng, các tư lệnh ngành thực hiện trách nhiệm giải trình, minh bạch hóa các chính sách được ban hành để từ đó góp phần tạo nên sự đồng thuận xã hội trong thực hiện chính sách, không chỉ từ phía các cơ quan quản lý nhà nước mà còn từ phía các tầng lớp nhân dân trong xã hội, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.
Trên cơ sở chất vấn của đại biểu Quốc hội và trả lời của các thành viên Chính phủ, kết luận đối với từng phiên chất vấn về từng nhóm vấn đề, Chủ tịch Quốc hội đề nghị Tổng Thư ký Quốc hội phối hợp chặt chẽ với các cơ quan hữu quan chuẩn bị thật tốt dự thảo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về hoạt động chất vấn và trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, biểu quyết thông qua tại đợt 2 phiên họp tháng 9 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội trong tháng 3.
Chủ tịch Quốc hội khẳng định, đây là một trong những đổi mới căn cơ trong hoạt động chất vấn tại phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, tiền đề quan trọng cho việc tiếp tục chủ động đổi mới trong hoạt động giám sát nói chung và hoạt động chất vấn, trả lời chất vấn nói riêng, làm cho công tác giám sát thực sự trở thành một trong những công cụ kiểm soát quyền lực hiệu quả, góp phần xây dựng và hoàn thiện nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân và vì dân.
Để Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội đi vào cuộc sống, ngay sau phiên chất vấn và trả lời chất vấn này, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các vị Bộ trưởng, Trưởng ngành thực hiện quyết liệt những cam kết trước Ủy ban Thường vụ Quốc hội và trước cử tri cả nước, làm cơ sở để Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiếp tục giám sát việc thực hiện, đáp ứng yêu cầu mong mỏi của Nhân dân và cử tri cả nước cũng như của đồng bào ta ở nước ngoài. Các cơ quan của Quốc hội trên cơ sở nghị quyết về chất vấn, tổ chức giám sát việc thực hiện những nội dung được đưa ra chất vấn, chủ động tổ chức các phiên giải trình thuộc lĩnh vực phụ trách tại Hội đồng Dân tộc, các cơ quan của Quốc hội, nhằm đáp ứng yêu cầu, nguyện vọng của đồng bào, cử tri và Nhân dân cả nước.
Chủ tịch Quốc hội đề nghị các vị ĐBQH tích cực, chủ động hơn nữa trong việc thực hiện chức năng giám sát, góp phần quan trọng thực hiện tốt hơn nữa công tác xây dựng pháp luật và quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước. Thường xuyên giữ mối liên hệ chặt chẽ với cử tri, Nhân dân, lắng nghe và phản ánh trung thực ý kiến của cử tri, tích cực giám sát việc thực hiện giải quyết các kiến nghị, khiếu nại, tố cáo của công dân, động viên Nhân dân thực hiện tốt chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, nhất là các quy định về công tác phòng, chống dịch Covid-19 và phục hồi, phát triển kinh tế - xã hội./.