Cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, hướng tới phát triển bền vững là một trọng tâm ưu tiên của Chính phủ trong những năm qua. Trong đó, Chỉ số cải thiện chất lượng các quy định pháp luật là chỉ số thành phần, thuộc nhóm chỉ số về môi trường pháp lý của trị cột 1 về thể chế của bộ Chỉ số đổi mới sáng tạo luôn được các bộ, ngành, địa phương chủ động, tích cực cải thiện điểm số, thứ hạng các tiêu chí cụ thể thuộc trách nhiệm quản lý của mình.

Thực hiện nhiệm vụ “cải thiện Chỉ số cải thiện chất lượng các quy định của pháp luật thuộc bộ Chỉ số đổi mới sáng tạo”, trong 06 tháng đầu năm 2024, tỉnh Bắc Kạn đã  chỉ đạo các ngành, địa phương thực hiện đồng bộ các giải pháp để cải thiện chất lượng các quy định của pháp luật theo đúng chỉ đạo của Trung ương, phù hợp với quy định của pháp luật, tình hình thực tiễn tại địa phương và đạt được một số kết quả quan trọng như sau:

Về lập đề nghị xây dựng văn bản quy phạm pháp luật (QPPL):

Đây là cơ sở để cơ quan soạn thảo tiến hành xây dựng dự thảo văn bản QPPL phù hợp với nội dung đề nghị xây dựng văn bản đã được chấp thuận. Do đó, để nâng cao chất lượng xây dựng văn bản QPPL, công tác lập đề nghị xây dựng văn bản QPPL, UBND tỉnh đã quan tâm, chú trọng chỉ đạo thực hiện, yêu cầu các cơ quan, đơn vị lập đề nghị xây dựng văn bản QPPL phải tuân thủ nghiêm túc và đầy đủ trình tự theo quy định của pháp luật, làm rõ sự cần thiết ban hành văn bản, dự kiến được nội dung chính của văn bản, nguồn lực đảm bảo thực hiện, tính hiệu quả, khả thi của văn bản.

Trong 06 tháng đầu năm 2024, UBND tỉnh đã chỉ đạo cơ quan chuyên môn lập 01 đề nghị xây dựng nghị quyết. Hồ sơ đề nghị xây dựng nghị quyết được thẩm định thông qua Hội đồng tư vấn thẩm định văn bản QPPL theo đúng trình tự, thủ tục quy định tại Luật Ban hành văn bản QPPL năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2020) và các văn bản hướng dẫn thi hành, đồng thời đảm bảo yêu cầu về chất lượng và tiến độ, các vấn đề thực tiễn được cơ quan chủ trì soạn thảo tổng kết, đánh giá đầy đủ, xác định rõ nội dung còn vướng mắc, cần giải quyết; giải pháp để thực hiện chính sách được lựa chọn phù hợp trên cơ sở phân tích, đánh giá tác động tích cực, tiêu cực của chính sách, chi phí, lợi ích của các giải pháp với yêu cầu và điều kiện thực tiễn của tỉnh.

Về xây dựng, ban hành văn bản QPPL:

Trong 06 tháng đầu năm 2024, UBND tỉnh đã ban hành 14 quyết định, trình HĐND tỉnh ban hành 09 nghị quyết. Các văn bản QPPL do UBND tỉnh ban hành hoặc trình HĐND tỉnh ban hành đều đảm bảo tính hợp hiến, hợp pháp, tính khả thi và tuân thủ đúng quy trình xây dựng và ban hành theo quy định của pháp luật.

Sở Tư pháp đã thẩm định 23 dự thảo văn bản QPPL (04 dự thảo nghị quyết; 19 dự thảo quyết định). Công tác thẩm định dự thảo văn bản QPPL được Sở Tư pháp chú trọng thực hiện đảm bảo hiệu quả, chất lượng; các ý kiến thẩm định được cơ quan soạn thảo tiếp thu nghiêm túc, qua đó, góp phần đảm bảo tính hợp hiến, hợp pháp, tính khả thi của các văn bản QPPL được ban hành.

Về triển khai thi hành luật, pháp lệnh được Quốc hội khóa XV thông qua:

UBND tỉnh đã khẩn trương ban hành các kế hoạch để triển khai thi hành các luật Phòng Thủ dân sự năm 2023; Căn cước năm 2023; Lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở năm 2023; Tài nguyên nước năm 2023; Viễn thông năm 2023; Nhà ở năm 2023; Quản lý, bảo vệ công trình quốc phòng và khu quân sự năm 2023; Đất đai năm 2024; Các tổ chức tín dụng năm 2024 ngay sau khi được Quốc hội khóa XV thông qua. Trong đó, giao nhiệm vụ cụ thể cho các sở, ngành chủ trì, tham mưu triển khai thi hành các luật thuộc phạm vi chức năng, nhiệm vụ của đơn vị; xây dựng và ban hành văn bản QPPL quy định chi tiết thi hành các nội dung được giao trong luật; rà soát văn bản QPPL do chính quyền địa phương ban hành có liên quan đến các luật, văn bản quy định chi tiết và kiến nghị cơ quan có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung hoặc đề xuất ban hành văn bản mới cho phù hợp, đảm bảo đồng bộ và sát thực tiễn thi hành tại địa phương; tổ chức tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật; tổ chức tập huấn, bồi dưỡng chuyên sâu cho đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức trực tiếp được giao làm nhiệm vụ thi hành các luật và các văn bản hướng dẫn thi hành;...

Cùng với đó, thực hiện các văn bản của Bộ Tư pháp về việc thông báo nội dung giao chính quyền địa phương quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành các luật, nghị quyết được Quốc hội khóa XV thông qua, UBND tỉnh đã trình Thường trực HĐND tỉnh ban hành danh mục văn bản quy định chi tiết các nội dung của Luật Nhà ở năm 2023, Luật Lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở năm 2023, Luật Đất đai năm 2024 giao các cơ quan chuyên môn thuộc UBND tỉnh chủ trì soạn thảo. Sở Tư pháp thường xuyên theo dõi, đôn đốc hoạt động tham mưu xây dựng, ban hành các văn bản quy định chi tiết nội dung được luật giao. Hiện nay, các cơ quan chuyên môn thuộc UBND tỉnh được giao chủ trì tham mưu soạn thảo văn bản quy định chi tiết đang trong quá trình triển khai, tổ chức thực hiện hoạt động soạn thảo để đảm bảo việc xây dựng văn bản quy định chi tiết đầy đủ về nội dung, kịp thời có hiệu lực cùng thời điểm có hiệu lực của các luật nêu trên.

Về công tác rà soát, kiểm tra, hệ thống hóa văn bản QPPL:

UBND tỉnh chỉ đạo các cơ quan chuyên môn thường xuyên rà soát các văn bản QPPL thuộc lĩnh vực quản lý. Trên cơ sở kết quả rà soát, kịp thời tham mưu xử lý văn bản không còn phù hợp với văn bản QPPL cấp trên hoặc tình hình thực tế. Trong 06 tháng đầu năm 2024, các cơ quan chuyên môn đã thực hiện rà soát và tham mưu UBND tỉnh xử lý đối với 05 quyết định, tham mưu trình HĐND tỉnh sửa đổi, bổ sung, thay thế, bãi bỏ đối với 04 nghị quyết không còn phù hợp.

Sở Tư pháp tham mưu, giúp UBND tỉnh thực hiện tự kiểm tra 14/14 quyết định do UBND tỉnh ban hành; kiểm tra theo thẩm quyền đối với 04 văn bản QPPL do UBND cấp huyện ban hành. Qua kiểm tra, không phát hiện văn bản có nội dung trái pháp luật.

Công tác hệ thống hóa văn bản QPPL được tỉnh tập trung chỉ đạo và tổ chức thực hiện. Ngày 01/3/2024, UBND tỉnh đã ban hành Quyết định số 298/QĐ-UBND công bố kết quả hệ thống hóa văn bản QPPL của HĐND, UBND tỉnh Bắc Kạn kỳ 2019-2023.

Thực hiện quy định tại Nghị định số 34/2016/NĐ-CP (sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định số 154/2020/NĐ-CP), đồng thời, nhằm tạo thuận lợi cho các cơ quan, đơn vị, tổ chức, cá nhân trong việc xác định hiệu lực của văn bản, UBND tỉnh ban hành Quyết định số 163/QĐ-UBND ngày 30/01/2024 về việc công bố danh mục văn bản QPPL của HĐND, UBND tỉnh Bắc Kạn hết hiệu lực, ngưng hiệu lực toàn bộ và một phần năm 2023.

Bên cạnh những kết quả đạt được, việc thực hiện Chỉ số cải thiện chất lượng các quy định của pháp luật 06 tháng đầu năm 2024 của tỉnh vẫn còn một số tồn tại, hạn chế như: Chất lượng một số dự thảo văn bản QPPL chưa cao, nội dung quy định chưa rõ ràng, còn có văn bản quy định lại nội dung của văn bản QPPL cấp trên. Một số ít văn bản sai sót về thể thức và kỹ thuật trình bày. Công tác rà soát văn bản tuy đã được quan tâm thực hiện nhưng kết quả rà soát chưa thực sự toàn diện, một số văn bản hiện nay đã không còn phù hợp nhưng cơ quan chuyên môn chưa kịp thời rà soát để kiến nghị xử lý.

Nguyên nhân của những hạn chế nêu trên chủ yếu là do kỹ năng xây dựng văn bản của đội ngũ công chức làm công tác xây dựng pháp luật ở một số đơn vị chưa thực sự đảm bảo yêu cầu. Trong hoạt động lấy ý kiến đối với dự thảo văn bản, cơ quan chủ trì soạn thảo văn bản chưa xác định rõ nội dung cần lấy ý kiến cho từng đối tượng hoặc nhóm đối tượng cụ thể; cơ quan, người được lấy ý kiến tham gia dự thảo văn bản QPPL trong một số trường hợp chưa thực sự tập trung, dành thời gian nghiên cứu và cho ý kiến chuyên sâu về các nội dung có liên quan. Đội ngũ công chức làm công tác pháp chế đều là kiêm nhiệm và thường xuyên thay đổi nên thời gian, kinh nghiệm trong công tác văn bản QPPL chưa nhiều, phần nào ảnh hưởng đến chất lượng của công tác này ở các cơ quan chuyên môn thuộc UBND tỉnh.

Để nâng cao chất lượng công tác xây dựng và ban hành văn bản QPPL trong thời gian tới, kiến nghị Bộ Tư pháp tiếp tục tăng cường công tác tập huấn nghiệp vụ, nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ làm công tác xây dựng văn bản QPPL, công tác pháp chế của địa phương. Nội dung tập huấn cần được xây dựng dựa trên việc khảo sát về nhu cầu, tháo gỡ khó khăn về chuyên môn, bồi dưỡng những kỹ năng còn yếu của đội ngũ cán bộ làm công tác xây dựng, kiểm tra, rà soát văn bản; thường xuyên cập nhật các tài liệu hướng dẫn nghiệp vụ công tác xây dựng và ban hành văn bản QPPL./.